فرهنگ سازمانی از عوامل موفقیت بسیاری از سازمان‌ها است و نقش موثری در پیشبرد اهداف آنها دارد. شرکت‌هایی که از فرهنگ سازمانی سالم و قوی برخوردار هستند، رشد و سوددهی بیشتری را تجربه می‌نمایند. فرهنگ سازمانی مجموعه‌ای از رفتارها، ارزش‌ها و انتظارات است که فعالیت‌ها و اقدامات اعضای یک تیم را هدایت میکند. در ادامه با فرهنگ سازمانی بیشتر آشنا شده و به دلایل اهمیت آن اشاره خواهیم کرد.
فرهنگ سازمانی چیست؟
فرهنگ سازمانی مجموعه‌ای از ارزش‌ها، باورها و رفتارهای مشترک میان اعضای سازمان است و نحوه کار، تعامل بین کارکنان و ارتباطات را شکل می‌دهد. این فرهنگ از طریق استانداردها، اهداف، هنجارها و ارزش‌هایی که در سازمان وجود دارد، ایجاد شده و بر روی تمام جنبه‌های سازمان همچون مدیریت منابع انسانی تاثیر می‌گذارد. فرهنگ سازمانی باعث تمایز سازمان با دیگر سازمان‌ها می‌شود. با داشتن یک فرهنگ سازمانی سالم و مثبت میتوان به بهبود عملکرد کارکنان کمک کرده و بهره‌وری را بیشتر کرد.
دلایل اهمیت فرهنگ سازمانی
فرهنگ سازمانی از چند جهت حائز اهمیت است:
- فرهنگ سازمانی سالم به اعضای سازمان احساس تعلق می‌بخشد و آنها را در راه رسیدن به اهداف مشترک همسو میکند.
- فرهنگ سازمانی مثبت به افزایش انگیزه و رضایت کارکنان کمک کرده و بهره‌وری آنها را بهبود می‌بخشد.
- سازمان‌هایی که از فرهنگ قوی و غنی برخوردار هستند، توانایی و قدرت بیشتری در سازگاری با تغییرات دارند و در شرایط بحرانی به شکل بهتری عمل می‌کنند.
- فرهنگ سازمانی مثبت در جذب و حفظ نیروهای مستعد بسیار موثر است. چرا که افراد مستعد و برتر اغلب جذب سازمان‌هایی می‌شوند که با ارزش‌هایشان همخوانی دارند.
- فرهنگ سازمانی قوی یک تصویر مثبت از سازمان در ذهن مشتریان و رقبا ایجاد کرده و شهرت و اعتبار شرکت را افزایش می‌دهد.
آشنایی با انواع فرهنگ سازمانی
فرهنگ سازمانی شامل انواع مختلفی است که هر یک از آنها دارای ویژگی‌های خاصی می‌باشند. در این بخش به چند مورد از مهمترین فرهنگ‌های سازمانی اشاره می‌نماییم.
1. فرهنگ سازمانی تیم‌گرا
در این فرهنگ بیشتر از همه بر روی روحیه کار تیمی تاکید می‌شود. کارکنان باید همواره در تعامل مداوم و صحیح با هم باشند و در تصمیم‌گیری‌های جمعی شرکت نمایند. در این فرهنگ به دیدگاه و نظرات تمام افراد ارزش داده می‌شود. از ویژگی‌های فرهنگ تیم‌گرا باید به همکاری کارکنان در ساعات کاری و خوردن ناهار با یکدیگر اشاره کرد. این فرهنگ منجر به کارآمدی و رشد شرکت شده و آن را از حالت یکنواخت و یکدست خارج میکند. همچنین فرهنگ تیم‌گرا باعث می‌شود تا اعضا به راحتی با هم به ارتباط بپردازند و نظرات خود را آزادانه بیان نمایند.
2. فرهنگ سازمانی توسعه‌گرا
فرهنگ توسعه‌گرایی، یک فرهنگ ریسک‌پذیر است. در این فرهنگ رهبران رویکردهای خلاقانه و نوآورانه دارند و چالش‌ها را پذیرفته و ریسک می‌کنند. در این فرهنگ کارکنان شانس این را دارند تا در صورت انجام کار اشتباه، فرصت انجام مجدد آن را داشته باشند. در خصوص مزایای فرهنگ توسعه‌گرایی باید به مزایای رقابتی در بازار و برخورداری از محیط فراگیر برای ارائه ایده‌ها و نظرات اشاره کرد.
3. فرهنگ سازمانی بازاری
یکی دیگر از انواع فرهنگ سازمانی، فرهنگ بازاری نام دارد که مبتنی بر نتیجه و وابسته به بازار است. فرهنگ بازاری در شرکت‌های بزرگی متداول است که مدیران آن افراد سخت‌کوش و قوی هستند و انتظارات زیادی از کارمندان خود دارند. از مزایای این فرهنگ این است که کارمندان به طور حتم به اهداف خود دست پیدا می‌کنند. رهبران هم همواره کارکنان را تشویق کرده و به آنها انگیزه می‌دهند تا فراتر از اهداف خود حرکت نمایند.
4. فرهنگ سازمانی سلسله مراتبی
فرهنگ سلسله مراتبی، محیط کاری ساختار یافته و رسمی دارد. در سازمان‌هایی که از این فرهنگ برخوردار هستند، قوانین و ضوابط اهمیت زیادی دارند. یکی از مزایای فرهنگ سلسله مراتبی این است که کارکنان احساس امنیت بیشتری دارند و حقوق و مزایای خود را به موقع دریافت می‌نمایند. ترفیع و مقام بالاتر هم سبب افزایش انگیزه کارکنان می‌شود.
از دیگر انواع فرهنگ سازمانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- فرهنگ هدف‌محور: در این فرهنگ بر اهداف کاری تاکید زیادی می‌شود و نوع دوستی و رفتارهای کمک‌کننده زیاد به چشم می‌خورد.
- فرهنگ یادگیری: در این فرهنگ بر روی یادگیری تمرکز زیادی شده و برای یادگیری ارزش بالایی قائل می‌شوند.
- فرهنگ نتیجه‌محور: این فرهنگ بر روی نتایج عملکرد کارکنان و برنده شدن تمرکز زیادی دارد.
- فرهنگ اقتدارگرا: در این فرهنگ، رهبران بر روی اعتماد به نفس، جسارت و قاطعیت تاکید دارند.
فرهنگ سازمانی بر روی چه جنبه‌هایی از سازمان تاثیر دارد؟
با بهترین فرهنگ سازمانی میتوان بر روی ابعاد مختلفی از سازمان تاثیر گذاشت. از جمله:
- بهبود فرآیند استخدام: حدود 77 درصد از متقاضیان شغل، پیش از تقاضا برای شغل به فرهنگ شرکت توجه می‌نمایند.
- بهبود حفظ کارکنان: فرهنگ سازمانی خوب و غنی منجر به حفظ و نگهداشت بسیاری از کارکنان می‌شود. 65 درصد از کارکنان به خاطر فرهنگ خوب در شغل خود باقی می‌مانند.
- بهبود مشارکت: سازمان‌هایی که از فرهنگ سالم و مثبت برخوردار هستند، حدود 72 درصد از نرخ مشارکت بیشتر کارکنان برخوردار می‌باشند.
جمع بندی
در این مطلب در خصوص فرهنگ سازمانی صحبت کردیم و با دلایل اهمیت آن آشنا شدیم. فرهنگ سازمانی از عناصر کلیدی در موفقیت سازمان‌ها است و تاثیر بسزایی بر روی جنبه‌های مختلف سازمان از جمله مدیریت منابع انسانی دارد. برای همین بهتر است مورد توجه و اولویت قرار بگیرد. لازم به اشاره است که فرهنگ سازمانی هر شرکتی منحصربفرد همان شرکت است. با این حال با شناخت فرهنگ سازمان‌های موفق میتوان ویژگی‌های آنها را شناسایی کرده و از آنها استفاده کرد.
