منابع انسانی به آن دسته از افرادی گفته می‌شود که در یک شرکت یا سازمان به کار می‌پردازند. حال مدیریت منابع انسانی به فرآیندهای استخدام، آموزش، ارزیابی عملکرد، جبران خسارت، ایجاد انگیزه، دادن پاداش و تشویق و غیره مربوط است. در واقع میتوان گفت مدیریت منابع انسانی یا HRM وظایف مدیریتی همچون برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل را برعهده دارد. در ادامه با مفهوم مدیریت منابع انسانی بیشتر آشنا شده و به وظایف و نقش آنها اشاره خواهیم داشت.
مدیریت منابع انسانی به چه معناست؟
مدیریت منابع انسانی یا Human Resource Management، فرآیند استخدام افراد، آموزش آنها، ارزیابی عملکرد کارکنان، جبران خسارت، ارائه مزایا، تدوین سیاست‌های مربوطه، تدوین استراتژی‌های حفظ کارکنان و غیره است. در حال حاضر مدیریت منابع انسانی یا به اختصار HRM، با تغییرات زیادی نسبت به سال‌های گذشته همراه شده است و اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در گذشته این کار بیشتر به معنای پردازش حقوق و دستمزد و ارائه مزایای مختلف بوده است. اما در حال حاضر بیشتر به عنوان یک نقش استراتژیک برای موفقیت سازمان در نظر گرفته می‌شود.
در یک تعریف دیگر میتوان گفت مدیریت منابع انسانی HRM بخشی از سازمان است که وظیفه مصاحبه و استخدام تا حل تعارضات موجود در محل کار را بر عهده دارد. واحد منابع انسانی و اهیمت آن است که یک پل ارتباطی بین کارمندان و مدیران شرکت ایجاد کرده و به حل تعارضات و مشکلات موجود می‌پردازد. مدیر منابع انسانی وظیفه دارد هم به اجرای خواسته‌های کارفرما بپردازد و هم نیازهای کارمندان سازمان را درک کرده و به آنها رسیدگی نماید.
معنای HRM یا Human Resource Management
همانطور که اشاره کردیم مدیریت منابع انسانی در زبان انگلیسی Human Resource Management بوده که به طور مختصر HRM گفته می‌شود. حال اگر بخواهیم به معنای لغوی این کلمات بپردازیم، میتوانیم آن را به این شکل معنا نماییم:
- Human – انسان: به نیروی کار موجود در سازمان گفته می‌شود.
- Resource – منبع: به دسترسی محدود یا کمیاب به منابع اشاره دارد.
- Management – مدیریت: به نحوه بهینه‌سازی و استفاده بهینه از منابع محدود یا کمیاب برای نیل به اهداف سازمان اشاره دارد.
پس HRM یا مدیریت منابع انسانی به معنای به کارگیری بهینه نیروی کار و منابع انسانی موجود در سازمان جهت دستیابی به اهداف و مقاصد سازمان است.
نقش مدیریت منابع انسانی در سازمان چیست؟
برخی از نقش‌ها و وظایف مدیریت منابع انسانی در میان بسیاری از مدیران مشترک است. برای همین این اطلاعات برای اکثر مدیران سازمان مهم بوده و باید از آنها اطلاع داشته باشند. در رابطه با نقش مدیریت منابع انسانی در سازمان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
-
کارگزینی و استخدام کارکنان
برای انجام امور و وظایف مختلف در سازمان، نیاز به استخدام افراد ماهر است. کارگزینی شامل کل مراحل استخدام از درخواست نیروی کار تا درخواست افزایش حقوق آن است. در این رابطه 4 مرحله اصلی وجود دارد که شامل تدوین برنامه کارمندان، تدوین سیاست برای تشویق چند فرهنگی در محیط کار، استخدام و انتخاب می‌شود.
-
توسعه سیاست‌های محیط کار
سازمان‌ها برای استمرار در سازمان نیاز به سیاست‌هایی دارند. یکی از وظایف و نقش‌های مدیریت منابع انسانی، توسعه سیاست‌های محل کار است. در راستای توسعه سیاست‌ها، منابع انسانی، مدیریت و سایر مدیران درگیر آن می‌شوند. در رابطه با مهمترین سیاست‌های محل کار میتوان به خط مشی زمان تعطیلات، خط مشی استفاده از اینترنت، سیاست روند انضباط، سیاست اخلاق و فرم یا نوع پوشش اشاره کرد.
-
پرداخت حقوق و مزایای عادلانه
HRM باید حقوق عادلانه‌ای را برای منابع انسانی در نظر بگیرد تا به کار در سازمان ترغیب شوند. حقوق و مزایا باید با استانداردهای صنعت مطابقت داشته باشند و به اندازه کافی قابل توجه باشد. از سوی دیگر برای این کار باید به راه‌اندازی سیستم‌های پرداخت بپردازد تا بتواند تعداد سال‌های حضور فرد در سازمان، سابقه و تجربه کاری، تحصیلات و جنبه‌های مشابه را به خوبی در نظر بگیرد.
-
نگهداری و ایجاد انگیزه در کارکنان
نگهداری در مدیریت منابع انسانی به معنای نگه داشتن و انگیزه دادن به کارکنان جهت ماندن در سازمان است. یکی از عوامل اصلی حفظ کارکنان در سازمان، پرداخت حقوق و مزایای مناسب و به موقع است. اما عوامل دیگری هم وجود دارد که در صورت عدم تحقق، موجب نارضایتی کارکنان سازمان و به احتمال زیاد ترک آنها می‌شود. برای مثال محیط کار نامناسب، عدم تناسب با فرهنگ سازمان و چالش با مدیر از جمله دلایلی هستند که ممکن است باعث استعفای کارمندان شود.
-
آموزش و توسعه
نیروهای کار جدید باید در کنار آموزش، به پرورش و توسعه مهارت‌های جدید خود بپردازند. این کار باعث افزایش بهره‌وری سازمان می‌شود. از سوی دیگر آموزش سبب افزایش انگیزه در کارکنان شده و منجر به رضایت آنها و ماندگاری در سازمان می‌شود. در رابطه با مبحث آموزش و توسعه میتوان به آموزش ارتباطات، آموزش مهارت‌های شغلی و آموزش سیاست و قانون اشاره کرد.
-
آگاهی از قوانین حاکم بر کار
افرادی که در بخش HRM به کار می‌پردازند، باید از کلیه قوانین حاکم بر محیط کار آگاهی داشته باشند. در این رابطه میتوان به الزام رعایت نکات بهداشتی، قوانین ایمنی برای کارگر، قوانین تبعیض و شرایط و مزایا اشاره کرد.
-
آگاهی از عوامل خارجی
مدیریت منابع انسانی علاوه بر آگاهی و مدیریت عوامل داخلی، باید عوامل خارجی موثر بر روی سازمان را نیز در نظر داشته باشد. نیروهای خارجی مواردی هستند که شرکت کنترل مستقیمی بر روی آنها ندارد، اما این موارد میتوانند به طور مثبت یا منفی بر روی نیرو تاثیر بگذارند. در این رابطه میتوان به تغییرات در قوانین کار، انتظارات کارمندان، تنوع نیروی کار، تغییر جمعیت نیروی کار و تعدیل نیرو و کوچک‌سازی اشاره کرد.
جمع بندی
پیشتر در سایت ایران بیزنس مستر دانستید که منابع انسانی نقش مهمی در توسعه و تقویت سازمان دارند. برای همین مدیریت آنها مهم بوده و باید به مدیریت منابع انسانی سازمان توجه شود. مدیریت منابع انسانی یا HRM باید به غربالگری، جذب و آموزش متقاضیان کار توجه کرده و به توسعه، جبران خسارت، ایمنی و سلامت و روابط بین کارکنان توجه داشته باشد. در حال حاضر شغل مدیریت منابع انسانی جزو بهترین مشاغل رتبه بالا است و نقش حساسی در سازمان دارد.
