ارزیابی ۳۶۰ درجه، یکی از روشهای جامع و جالب جهت ارزیابی عملکرد فردی در سازمان است. این روش بر بازخورد دریافتی از همکاران، مدیران، زیردستان و غیره استوار است و مزایا و معایب خود را دارد. در این مطلب قصد داریم به بررسی ارزیابی ۳۶۰ درجه بپردازیم و با نحوه انجام آن آشنا شویم.
ارزیابی ۳۶۰ درجه به چه معناست؟
ارزیابی ۳۶۰ درجه یکی از روشهای جدید است که در برابر روشهای سنتی ارزیابی قرار دارد. در روشهای سنتی، کارمند تنها توسط مدیر یا مدیران خود مورد ارزیابی قرار میگیرد. اما در ارزیابی ۳۶۰ درجه یک کارمند از تمام جهات و توسط تمام افرادی که با او در تماس هستند، ارزیابی میشود. برای همین به این نحوه از ارزیابی، ارزیابی چند جانبه یا بازخورد چند ارزیاب نیز گفته میشود.
در ارزیابی ۳۶۰ درجه، یک کارمند از تمام نقطه نظرات ارزیابی میشود. به عبارتی کارمند توسط تمام افرادی که با آنها در تماس است، اعم از مدیر، همکار، اعضای تیم، بالا دستی، مشتری و غیره مورد ارزیابی قرار میگیرد. نتیجه این نظرات هم به عنوان نتیجه نهایی فرآیند ارزیابی در نظر گرفته میشود. ارزیابی ۳۶۰ درجه باعث میشود تا سازمان دید کاملتر و بهتری نسبت به افراد مجموعه به دست آورد و بر اساس نتیجه آن برنامهریزی نماید.
هدف سازمانها از ارزیابی ۳۶۰ درجه چیست؟
شرکتها و سازمانها سه هدف کلی را از اجرای فرآیند ارزیابی ۳۶۰ درجه دنبال میکنند که عبارتند از:
- بر اساس بازخوردهای به دست آمده از این فرآیند، میتوان میزان بروز رفتارهای مثبت و منفی افراد را بررسی کرد.
- با بررسی نظرات مختلفی که از کارمندان گردآوری میشود، میتوان تفاوت معنادار این نظرات را مشاهده کرده و بر اساس آنها تصمیمگیری کرد.
- با استفاده از بازخوردهای مثبت و منفی دریافت شده در مورد هر کارمند، میتوان جهت تقویت و بهبود رفتارهای ارزشمند او اقدام کرد.
مراحل طراحی ارزیابی ۳۶۰ درجه در سازمانها
با ارزیابی ۳۶۰ درجه میتوان اطلاعات واضح و دقیقی را نسبت به کارمندان و عملکرد آنها در سازمان به دست آورد. اهمیت اصلی در اجرای این ارزیابی هم بر داشتن فرهنگ بازخورد و بهبود مستمر در سازمان است. با این فرهنگ سازمانی، کارکنان نقاط قوت خود را تقویت کرده و به بهبود نقاط ضعفشان میپردازند. حال برای اجرای ارزیابی ۳۶۰ درجه چند اقدام باید صورت بگیرد. از جمله:
-
تعریف شاخصهای ارزیابی
در قدم اول باید شاخصهای ارزیابی را تعریف کرد. برای تعریف شاخصها هم میتوان به مواردی نظیر ویژگیهای فرد در جایگاه شغلی توجه کرد. شایستگیهای لازم برای هر شغل همچون مهارتهای ارتباطی، مهارت حل مسئله، کار تیمی و مواردی از این دست باید تعریف شوند.
-
انتخاب ارزیاب مناسب
در مرحله دوم از اجرای فرآیند ارزیابی ۳۶۰ درجه، باید ارزیابان یک کارمند را شناسایی کرد. منظور از ارزیاب کارمند افرادی همچون مدیر، سرپرست، همکار، مشتری و غیره است. از این افراد باید درخواست کرد تا اطلاعات و ارزیابی خود را در رابطه با کارمند مورد نظر به اشتراک بگذارند. افرادی که به عنوان ارزیاب انتخاب میشوند، باید بتوانند با احساس امنیت و آرامش تمام موارد را در میان بگذارند.
-
آموزش به کارکنان جهت استفاده از ارزیابی ۳۶۰ درجه
برای استفاده موثر از این روش ارزیابی، کارمندان باید تحت آموزش قرار بگیرند. آنها باید با این روش به خوبی آشنا شوند و بدانند چگونه از بازخوردها استفاده نمایند. آموزش افرادی که ارزیابی میشوند، در زمینه پذیرش ارزیابی منفی نیز حائز اهمیت است.
-
انتخاب زیرساخت مناسب جهت ارزیابی
پرسشنامه ارزیابی ۳۶۰ درجه، معمولا با کمک یک نرم افزار طراحی شده توسط سازمان پردازش میشود. این نرم افزارها جمعآوری، نمایش و تحلیل دادهها را آسان میکنند. در صورتی که نرم افزار در دسترس نباشد، میتوان از فایلهای اکسل برای ثبت پرسشنامهها استفاده کرد. حتی میتوان به صورت دستی و بر روی کاغذ این کار را انجام داد.
-
ارائه بازخوردها و اقدامات لازم جهت بهبود
پس از تحلیل نهایی باید به افرادی که مورد ارزیابی قرار گرفتند، بازخورد ارائه شود. بازخوردها هم معمولا بدون نام ارزیابان ارائه میشوند تا کدورت و مشکلی در روابط ایجاد نشود. در کنار ارائه بازخوردها، اقدامات بهبود نیز تعریف میشود تا کارمند بتواند برای رفع نقاط ضعف و بهبود آنها اقدام نماید.
مزایا و فواید ارزیابی ۳۶۰ درجه
در حال حاضر ارزیابی ۳۶۰ درجه یکی از کارآمدترین روشهای ارزیابی عملکرد کارکنان در سازمانها محسوب میشود. بیش از یک سوم شرکتهای آمریکایی از این روش جهت ارزیابی کارکنان خود استفاده میکنند. 34% از کارفرمایان در انگلیس هم از این روش استفاده مینمایند. حال بهتر است ببینیم فایده ارزیابی ۳۶۰ درجه چیست و چرا باید از این روش استفاده کرد.
-
افزایش خودآگاهی با ارزیابی ۳۶۰ درجه
یکی از مزایای ارزیابی ۳۶۰ درجه، افزایش خودآگاهی است. کارمندان با نتایج به دست آمده از این فرآیند میتوانند به خودآگاهی برسند و به تصورات دیگران نسبت به خود آگاه شوند. بسیاری از افراد در رابطه با نقاط ضعف و قوت خود تصور درستی ندارند. با این روش ارزیابی میتوان از وجود هرگونه نقص و عیب در خود مطلع شده و برای برطرف کردن آنها اقدام کرد.
-
ترویج گفتگو
ترویج گفتگو از دیگر فواید ارزیابی ۳۶۰ درجه در سازمان است. بازخوردهای حاصل از این فرآیند یک شروع خوب برای تبدیل شدن به کارمند یا مدیر بهتر است. گفتگوهای بعد از آن هم بینش بیشتری در سازمان ایجاد میکنند.
-
بهبود روابط کاری
بازخورد ارزیابی ۳۶۰ درجه به کارمند نشان میدهد که نحوه تعامل او با دیگران به چه صورت است. همچنین نتایج حاصل از این ارزیابی زمینههایی را برجسته میکند که بر روی روابط کاری تاثیر میگذارند. بر اساس نتایج این ارزیابی میتوان متوجه شد که آیا نحوه ارتباط با دیگران صحیح است یا خیر و چه اقداماتی باید جهت بهبود روابط کاری انجام داد.
-
بهبود عملکرد کارکنان
از دیگر فواید ارزیابی ۳۶۰ درجه باید به بهبود عملکرد کارکنان سازمان اشاره کرد. طی این فرآیند نقاط ضعف افراد سازمان مشخص میشود. سازمان باید برای تقویت افراد و برطرف کردن نقاط ضعفشان برنامهریزی کرده و اقدامات لازم در این خصوص را انجام دهد.
پرکاربردترین سوالات ارزیابی ۳۶۰ درجه
نمونه سوالات مربوط به مهارت رهبری:
- مهارت رهبری فرد را چطور ارزیابی میکنید؟
- آیا فرد به شکل موثری بر کار نظارت میکند؟
- فرد چه میزان بر روی رفتار و عملکرد سایر اعضای تیم تاثیر دارد؟
نمونه سوالات مربوط به حل مسئله:
- توان حل مسئله فرد در مواقع بحرانی چقدر است؟
- آیا فرد راه حل مفیدی جهت حل مشکلات ارائه میکند؟
- آیا فرد قادر به رفع مشکلات به صورت مستقل است؟
نمونه سوالات مربوط به مهارتهای ارتباطی:
- آیا فرد به طور موثر با اطرافیان خود ارتباط برقرار میکند؟
- آیا فرد فرصتهایی جهت بحث و گفتگو ایجاد مینماید؟
نمونه سوالات مربوط به همسویی سازمانی:
- آیا کارمند نسبت به اهداف و چشم انداز سازمان اطلاع دارد؟
- آیا کارمند در جلسات درباره شرکت بحث میکند؟
جمع بندی
در این مطلب در سایت ایران بیزینس مستر با ارزیابی ۳۶۰ درجه آشنا شدیم و به نحوه اجرای آن و همچنین مزایا و فواید آن پی بردیم. با توجه به موارد اشاره شده در متن میتوانید ارزیابی کاملی نسبت به کارمندان سازمان به دست آورید و به بهبود نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت آنها کمک نمایید. در صورت نیاز به کوچ کسب و کار با شماره های مجموعه ایران بیزینس مستر تماس حاصل فرمایید.