مدیریت عملکرد، مجموعه‌ای از فرآیندها و اقدامات است که با هدف توسعه کارکنان جهت دستیابی به بالاترین سطح عملکردشان انجام می‌شود. این فرآیندها سبب افزایش عملکرد کارکنان و همچنین افزایش بهره‌وری و کارایی سازمان می‌شوند. برای همین مدیران بهتر است به این فرآیند توجه داشته و آن را در سازمان پیاده‌سازی و اجرا نمایند. در ادامه مطلب با مدیریت عملکرد کارکنان و اهمیت آن در سازمان بیشتر آشنا خواهیم شد.
مدیریت عملکرد چیست؟
مدیریت عملکرد یک فرآیند سیستماتیک است که به منظور بهینه‌سازی عملکرد کارکنان و دستیابی به اهداف سازمان اجرا می‌شود. این رویکرد استراتژیک با هدف بهبود و توسعه عملکرد کارکنان و در نهایت افزایش کارایی و بهره‌وری سازمان اجرا می‌گردد. طی این فرآیند، سیستمی در سازمان پیاده‌سازی و اجرا می‌شود که عملکرد کارکنان را اندازه‌گیری کرده و به روش‌های مختلفی آن را بهبود می‌بخشد. مدیران با اجرای این سیستم مهارت‌های کلیه کارکنان را توسعه می‌دهند و آنها را در تحقق اهداف تعیین شده یاری می‌نمایند.
مفهوم چرخه مدیریت عملکرد
مفهوم چرخه مدیریت عملکرد برای اولین بار توسط شخصی به نام اوبری دانیلز که یک روانشناس آمریکایی بوده است، در اواخر دهه 1970 میلادی مطرح گشت. این روانشناس از اولین نظریه‌پردازانی بوده است که به تحلیل و بررسی رفتار کارکنان در سازمان می‌پرداخته است. بر اساس تعریف اوبری دانیلز، مدیریت عملکرد به معنای یک سیستم مدیریتی است که از سه عنصر اندازه‌گیری، بازخورد و تقویت مثبت تشکیل شده است. در این فرآیند یک چرخه که شامل هدف‌گذاری، برنامه‌ریزی و ارزیابی است، به طور مستمر و دوره‌ای تکرار می‌گردد. مدیران هم با استفاده از اطلاعات به دست آمده از این چرخه، رفتار و عملکرد کارکنان سازمان را تحلیل کرده و اقدامات لازم جهت بهبود آنها را انجام می‌دهند.
اهمیت مدیریت عملکرد کارکنان در سازمان
استفاده از سیستم مدیریت عملکرد در سازمان با مزایای زیادی همراه است و از چندین نظر حائز اهمیت است. از جمله:
– با این فرآیند عملکرد کارکنان به خوبی ارزیابی شده و اقدامات لازم جهت بهبود عملکرد آنها در نظر گرفته می‌شود.
– با بهبود عملکرد کارکنان، سازمان به سطح بهره‌وری و کارایی بالاتری می‌رسد.
– مدیریت عملکرد تضمین میکند که کارکنان همواره در سطح بالایی قرار دارند و همیشه راضی هستند.
– این فرآیند به کاهش برخی از هزینه‌ها کمک کرده و برندینگ بهتری را ارائه می‌دهد.
– فرآیند مدیریت عملکرد دستاوردهای شخصی کارکنان را با ماموریت و چشم‌اندازهای سازمان هم‌تراز میکند.
سیستم مدیریت عملکرد شامل چه مواردی است؟
در خصوص مهمترین اجزای تشکیل‌دهنده سیستم مدیریت عملکرد میتوان به چند مورد زیر اشاره کرد:
• برنامه‌ریزی وظایف
برای افزایش کارایی سازمان، کارها و وظایف باید از قبل برنامه‌ریزی شده باشند. در واقع باید اهداف و انتظارات عملکردی را به خوبی تعیین کرده تا کارکنان به تلاش‌های خود برای دستیابی به اهداف سازمان جهت بدهند. برنامه‌های عملکرد کارکنان باید انعطاف‌پذیر باشند تا بسته به اهداف و الزامات کاری مورد تغییر قرار بگیرند.
• توسعه عملکرد
در سازمان‌هایی که به مدیریت عملکرد اهمیت داده می‌شود، به نیازهای توسعه کارکنان توجه شده و آنها را به درستی ارزیابی می‌کنند. در اینجا منظور از توسعه عملکرد، افزایش ظرفیت عملکردی کارکنان است. این توسعه هم با آموزش دادن کارکنان و تعیین وظایفی که سبب کسب مهارت‌های جدید می‌شود، محقق می‌گردد. با دنبال کردن فرآیندهای مدیریت عملکرد، فرصت عالی برای شناسایی نیازهای توسعه‌ای به وجود می‌آید.
• رتبه‌بندی دوره‌ای عملکرد
در سازمان‌های کارآمد باید هر چند وقت یک بار خلاصه‌ای از عملکرد کارکنان تهیه شود. با این کار عملکرد هر یک از افراد در طول زمان به خوبی بررسی شده و امکان مقایسه عملکرد تمام کارکنان با هم مهیا می‌شود. در این سازمان‌ها باید مشخص شود که کدام یک از کارکنان عملکرد بهتری نسبت به سایر کارکنان دارند.
• پاداش به عملکرد خوب
در سازمان‌های مبتنی بر سیستم مدیریت عملکرد، پاداش‌ها بر اساس عملکرد و شایستگی‌ها داده می‌شوند. پاداش‌های ارائه شده باید مطابق با میزان عملکرد هر شخص باشند. با ارائه پاداش‌های درخور میتوان از کارکنان به خوبی قدردانی کرده و رضایت آنها را جلب کرد.
مراحل اجرای فرآیند مدیریت عملکرد
فرآیند مدیریت عملکرد شامل چند گام و مرحله اساسی است که در زیر به بررسی آنها می‌پردازیم:
– شناسایی اهداف: در ابتدا باید اهدافی که سازمان به دنبال دستیابی آنها است را شناسایی و مشخص کرد.
– حمایت سازمانی: در این مرحله سازمان، منابع، ابزارها و آموزش‌های لازم را به کارکنان ارائه می‌دهد. همچنین در این مرحله چالش‌ها و موفقیت‌های کارکنان بررسی می‌شوند.
– ارزیابی عملکرد: در گام ارزیابی عملکرد، مدیران و کارکنان در رابطه با کارهای انجام شده با هم به گفتگو می‌پردازند و نتایج حاصل از کارها و وظایف را با اهداف از پیش تعیین شده مقایسه می‌کنند.
– شناسایی راهکارهای تقویت نقاط قوت و برطرف کردن نقاط ضعف: یکی از گام‌های مهم فرآیند مدیریت عملکرد، شناسایی راهکارهایی در جهت تقویت نقاط قوت و برطرف کردن نقاط ضعف است. در این مرحله مدیران نیازهای آموزشی کارکنان را مدنظر قرار داده و اقداماتی را برای توسعه مهارت‌های آنها در نظر می‌گیرند.
تفاوت مدیریت عملکرد و ارزیابی عملکرد چیست؟
برخی از افراد مدیریت عملکرد و ارزیابی عملکرد را مشابه هم می‌دانند. در صورتی که این فرآیندها از جهات مختلفی با هم تفاوت دارند. در تعریف ارزیابی عملکرد میتوان گفت این فرآیند برای تعیین عملکرد موفق یا ناموفق کارکنان بر اساس شاخص‌های از پیش تعیین شده انجام می‌شود. برای همین ارزیابی عملکرد جزئی از فرآیند مدیریت عملکرد محسوب می‌شود. ارزیابی عملکرد معمولا به صورت سالانه انجام شده و در مقایسه با مدیریت عملکرد پویایی لازم را ندارد. در حالی که مدیریت عملکرد یک فرآیند جاری بوده و شامل اقدامات متعددی از جمله برنامه‌ریزی عملکرد، ارزیابی، توسعه و پاداش عملکرد می‌باشد. این فرآیندها از نظر هدف نیز با هم تفاوت دارند. هدف از فرآیند مدیریت عملکرد، ارتقای عملکرد فردی، توسعه حرفه‌ای، افزایش رضایت کارکنان، تحقق اهداف سازمانی و بهبود فرآیندهای کاری است. اما مهمترین هدف ارزیابی عملکرد، ارزیابی عملکرد یک فرد در یک دوره زمانی مشخص است.
جمع بندی
در این مطلب در خصوص مدیریت عملکرد کارکنان و اهمیت آن در سازمان صحبت کردیم و با اصول مدیریت عملکرد و مراحل آن آشنا شدیم. با مدیریت عملکرد سازمانی میتوان به توسعه مهارت‌های کارکنان، افزایش دلبستگی کارکنان، افزایش نگهداشت کارکنان و بهبود عملکرد و کارایی سازمان پرداخته و پیشرفت و توسعه سازمان را شاهد بود. برای اجرای این فرآیند میتوان از انواع سیستم‌های مدیریت عملکرد استفاده کرده و از مزایای آن به خوبی بهره‌مند گشت.
