منابع انسانی از مهمترین دارایی‌های هر سازمانی محسوب می‌شوند. برای همین شرکت‌ها باید ارزش کارکنان خود را بدانند و در جهت حفظ آنها تلاش کنند. یکی از مواردی که در این زمینه کمک زیادی به سازمان‌ها میکند، حسابداری منابع انسانی است. این مفهوم به مدیران برای تصمیم‌گیری بهتر در خصوص کارکنان خود کمک میکند و منجر به افزایش بهره‌وری سازمان می‌شود. در ادامه مطلب با حسابداری منابع انسانی بیشتر آشنا می‌شویم و به کاربردها و اهمیت آن در سازمان پی می‌بریم.
حسابداری منابع انسانی به چه معناست؟
حسابداری منابع انسانی در واقع یک فرآیند است که به شناسایی و اندازه‌گیری اطلاعات اقتصادی و هزینه‌های مرتبط با کارکنان می‌پردازد. مدیران با استفاده از این فرآیند میتوانند تصمیمات بهتری برای نیروهای انسانی خود بگیرند و به افزایش بهره‌وری آنها و همچنین سازمان کمک نمایند. فرآیند حسابداری منابع انسانی، ترکیبی از علم حسابداری و مدیریت منابع انسانی است. برای همین در آن از مفاهیم حسابداری در مدیریت منابع انسانی استفاده می‌شود. در این فرآیند اطلاعات مربوط به پرسنل و کارکنان سازمان کمی‌سازی می‌شود تا ارزش فعالیت‌های آنها به طور شفاف مشخص گردد.
فرآیند حسابداری منابع انسانی شامل موارد مختلفی می‌شود که از جمله آنها باید به شناسایی و درک نیازهای کارکنان شرکت و سازمان، شناسایی و توسعه برنامه‌های لازم برای بخش منابع انسانی و اجرای برنامه‌های موثر در حوزه جذب کارکنان، آموزش و توسعه آنها اشاره کرد. همچنین این فرآیند نیازمند داشتن سیستم پرداخت حقوق دقیق و به روز است.
دلیل اهمیت حسابداری منابع انسانی برای سازمان
در حال حاضر اکثر مدیران به گزارش‌های حسابداری منابع انسانی اهمیت زیادی می‌دهند. چرا که با توجه به آنها برنامه‌های سازمان را به گونه‌ای تدوین می‌کنند که امکان استفاده حداکثری از نیروی انسانی فراهم می‌شود. مدیران سازمان با استفاده از حسابداری منابع انسانی، کارکنان را به طور دقیقی کنترل می‌کنند و سبب مشارکت حداکثری آنها در دستیابی به اهداف سازمان می‌شوند. همچنین با کمک حسابداری منابع انسانی به ارزش اقتصادی هر یک از کارکنان پی می‌برند و در خصوص نحوه سرمایه‌گذاری بر روی نیروهای انسانی تصمیمات موثرتری می‌گیرند. برای همین این رویکرد در هر سازمانی مهم و تاثیرگذار است و بهتر است بر روی آن فکر شود.
مزایای فرآیند حسابداری منابع انسانی
استفاده از حسابداری منابع انسانی در سازمان مزایای زیادی دارد که برخی از آنها به شرح زیر است:
- افزایش کارایی و اثربخشی سازمان
- امکان طراحی برنامه‌های آموزشی
- امکان طراحی برنامه‌های توسعه فردی
- امکان سنجش و اندازه‌گیری اثربخشی کارکنان و سازمان
- کمک به مدیران در اخذ تصمیمات مهم
- کمک به تعیین میزان نرخ بازگشت سرمایه
- امکان جذب و استخدام منابع انسانی بهتر و کاربلدتر
- شناسایی سرمایه لازم برای منابع انسانی شرکت
- تدوین سیاست‌های منابع انسانی
- افزایش اعتبار و شهرت شرکت
- جذب سرمایه‌گذاران بیشتر
اهداف و کاربردهای حسابداری منابع انسانی
مدیران و صاحبان کسب و کارها بنا به اهداف مختلفی از حسابداری منابع انسانی استفاده می‌کنند. در خصوص مهمترین اهداف و کاربردهای حسابداری منابع انسانی میتوان به مواد زیر اشاره کرد:
- محاسبه میزان تاثیرگذاری کارکنان بر روی منابع و بهره‌وری سازمان
- محاسبه میزان تاثیرگذاری کارکنان بر روی سودآوری سازمان
- شناسایی سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده بر روی منابع انسانی
- نشان دادن جایگاه و ارزش مالی منابع انسانی به مدیران و سرپرستان
- کمک به متخصصان منابع انسانی برای حفظ سرمایه‌های سازمان
مهمترین و کاربردی‌ترین روش‌های حسابداری منابع انسانی
- روش هزینه‌یابی منابع انسانی
در این روش تمام هزینه‌های مربوط به منابع انسانی محاسبه شده و از آنها برای تعیین ارزش کارکنان شرکت استفاده می‌شود. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های اولیه نظیر هزینه‌های جذب، استخدام، استقرار و آموزش و هزینه‌های جایگزینی می‌شود.
- روش هزینه استاندارد
در روش هزینه استاندارد، برآورد هزینه‌ها با توجه به دپارتمان‌های سازمانی صورت می‌گیرد. به این معنا که مجموعه‌ای از هزینه‌های مشخص برای هر واحد سازمان وجود دارد و برای تمام افراد فعال در آن واحد یکسان است. البته در برخی از شرایط تفاوت‌هایی در بین رده‌های شغلی نظیر کارشناس و کارشناس ارشد در نظر گرفته می‌شود.
- روش ارزش‌گذاری منابع انسانی
این روش به گونه‌ای طراحی شده است که ارزش نیروی انسانی را با در نظر گرفتن وظایف شغلی او محاسبه کرده و هزینه صرف شده برای حقوق و مزایای فرد را تا زمان بازنشستگی تخمین می‌زند. این روش از حسابداری منابع انسانی پیچیدگی‌های بیشتری نسبت به سایر روش‌ها دارد.
چالش‌های حسابداری منابع انسانی
یکی از مشکلات و چالش‌های پیش روی حسابداری منابع انسانی، نبود فرمولی واحد برای محاسبه ارزش منابع انسانی است. همچنین مواردی نظیر دشوار بودن جمع‌آوری اطلاعات از افراد مختلف و نبود اطلاعات کافی و حسابرسی شده از دیگر مشکلات و موانع این فرآیند محسوب می‌شود. علاوه بر این هزینه بالای پیاده‌سازی، پیچیدگی بیش از حد الگوها و نبود یک استاندارد واحد میتواند به یک چالش برای مدیران تبدیل شود.
جمع بندی
حسابداری منابع انسانی، ابزاری برای محاسبه و اندازه‌گیری هزینه نیروهای انسانی سازمان است و اهمیت زیادی برای سازمان دارد. این فرآیند ترکیبی از دانش حسابداری و مدیریت منابع انسانی است و ارزش کارکنان سازمان را در قالب گزارش به مدیران نشان می‌دهد. حسابداری منابع انسانی از جدیدترین علوم مربوط به مدیریت سازمان است و مزایای زیادی از جمله افزایش بهره‌وری و مشارکت کارکنان و امکان جذب نیروهای بهتر را در پی دارد.
