جبران خدمات کارکنان و مدل‌های آن

زمانی که فرد جدیدی به استخدام سازمان در می‌آید، در قبال ارائه توانایی‌ها، مهارت‌ها و داده‌های خود انتظار دریافت حقوق، دستمزد، پاداش و موارد دیگر را دارد. مواردی همچون دستمزد، پاداش، خدمات رفاهی و تمام مزایای مالی و غیر مالی در دسته جبران خدمات کارکنان قرار می‌گیرند. در واقع این موارد توسط کارفرما یا مدیر سازمان در ازای کار، تلاش و دستاوردها به کارمند اعطا می‌گردد. در ادامه مطلب با جبران خدمات کارکنان و مدل‌های آن بیشتر آشنا خواهیم شد.

جبران خدمات کارکنان چیست؟

همانطور که در ابتدای متن اشاره کردیم، جبران خدمات کارکنان به مجموعه‌ای از حقوق، پاداش و مزایای مالی و غیر مالی گفته می‌شود که توسط کارفرما به کارمند اعطا می‌شود. جبران خدمات کارکنان به طور کلی به دو دسته مالی و غیر مالی تقسیم شده و موارد زیادی را در برمی‌گیرد. در این خصوص میتوان به پرداخت حقوق به موقع، ارائه پاداش در قبال دستاوردها، بیمه اجباری و تکمیلی، مرخصی‌، کمک هزینه‌های آموزشی و رفاهی و غیره اشاره کرد. تمام موارد اشاره شده سبب ایجاد انگیزه، حفظ و نگهداشت کارکنان و افزایش رضایت شغلی آنها می‌شود. برای همین مدیریت جبران خدمات کارکنان اهمیت زیادی دارد.

اهمیت و مزایای جبران خدمات کارکنان در سازمان

اهمیت جبران خدمات کارکنان بر هیچ شخصی پوشیده نیست. چرا که این خدمات از عوامل کلیدی در جذب، حفظ و نگهداشت نیروهای انسانی هستند. به طور کل مهمترین مزایای جبران خدمات کارکنان عبارت است از:

• افزایش انگیزه و بهره‌وری کارمندان: با جبران خدمات میتوان به افزایش انگیزه و بهره‌وری کارکنان کمک کرده و تمایل آنها برای تلاش و عملکرد بهتر را بیشتر کرد. کارمندانی که در قبال تلاش‌های خود مزایای خوبی دریافت می‌کنند، بهره‌وری و عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.
• جذب و حفظ استعدادها: بدون شک یکی از راه‌های جذب نیروهای مستعد و نگهداشت آنها، ارائه خدمات قابل توجه است. در سازمان‌هایی که به مدیریت جبران خدمات کارکنان اهمیت زیادی داده می‌شود، شانس جذب افراد مستعد بالاتر است و نرخ خروج کارکنان تا حد زیاد کاهش می‌یابد.
• افزایش وفاداری و کاهش نرخ خروج کارکنان: زمانی که مدیران از کارکنان خود به درستی قدردانی کنند، کارمندان ارزشمندی بیشتری را احساس کرده و وفاداریشان به سازمان بیشتر می‌شود. این امر منجر به کاهش نرخ ترک کار و کاهش هزینه‌های مربوط به استخدام و آموزش نیروی جدید نیز می‌شود.
• تقویت برند کارفرما: با مدیریت جبران خدمات کارکنان میتوان به تقویت برند کارفرما نیز کمک کرد. در سازمان‌هایی که به جبران خدمات کارمندان اهمیت داده می‌شود، برند کارفرمایی قوی‌تر شده و شرکت جایگاه و اعتبار بهتری در میان مردم پیدا می‌کند.
• برقراری ارتباط مثبت میان کارکنان و کارفرما: به عنوان آخرین دلیل اهمیت جبران خدمات کارکنان میتوان به ایجاد ارتباط مثبت میان کارکنان و کارفرمایان اشاره کرد. با افزایش اعتماد و برقراری ارتباطات مثبت هم به ایجاد محیط کاری سالم و ارزشمند کمک می‌شود.

انواع مدل‌های جبران خدمات

برای جبران خدمات کارکنان از مدل‌های مختلفی میتوان استفاده کرد. از جمله:

1. جبران خدمات مالی

جبران خدمات مالی از مهمترین انواع مدل‌های جبران خدمات کارکنان است که اصلی‌ترین عامل انگیزشی برای کارکنان به حساب می‌آید. جبران خدمات مالی را میتوان به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم کرد. منظور از جبران خدمات مالی مستقیم، پرداخت حقوق به صورت نقد یا واریز به حساب است. همچنین ارائه پاداش در قبال عملکرد خوب کارکنان در این دسته از جبران خدمات کارکنان قرار می‌گیرد.

جبران خدمات مالی غیر مستقیم یا مزایای حاشیه‌ای، برای آسان‌تر شدن فرآیند استخدام، حفظ کارکنان، افزایش وفاداری، افزایش روحیه و انگیزه و بهبود قدرت سازمان استفاده می‌شوند. در خصوص انواع مرسوم جبران خدمات مالی غیر مستقیم میتوان به جبران خدمات بازنشستگی اشاره کرد. همچنین پرداخت هزینه‌های پزشکی، توانبخشی و هزینه‌های درمانی ناشی از آسیب‌های کاری در این دسته از جبران خدمات قرار می‌گیرد. مرخصی با حقوق نیز از جبران خدمات مالی غیر مستقیم محسوب می‌شود.

2. جبران خدمات غیر مالی

برخی دیگر از جبران خدمات کارکنان در دسته جبران خدمات غیر مالی قرار می‌گیرد. این خدمات ارزش مالی ندارند؛ اما سبب افزایش روحیه و انگیزه کارکنان شده و عملکرد و کارایی آنها را بهبود می‌بخشد. در این خصوص میتوان به امنیت شغلی، به رسمیت شناختن، تفویض مسئولیت و کسب افتخارات شغلی اشاره کرد. در واقع در این روش به جای ارائه پول، از روش‌های دیگری استفاده شده و از این طریق به افزایش روحیه کارکنان کمک می‌شود. البته این خدمات باید حتما در کنار خدمات مالی ارائه شوند تا ارزش و تاثیرگذاری بیشتری داشته باشند.

اجزای سیستم جبران خدمات کارکنان

جبران خدمات در منابع انسانی شامل اجزا و الزاماتی است. از جمله:

• شرح شغلی: مهمترین‌ جزء سیستم جبران خدمات کارکنان، شرح شغل است. چرا که جبران خدمات کارکنان به نسبت شغل آنها مشخص می‌شود. در شرح شغلی جنبه‌های مختلف شغل همچون الزامات شغلی، وظایف، مسئولیت‌ها، شرایط کاری و غیره مشخص می‌گردد.
• آنالیز شغل: آنالیز شغل باعث می‌شود تا دید کامل و دقیقی نسبت به شغل ایجاد شود. برای این کار هم میتوان از تکنیک‌هایی همچون مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه استفاده کرد.
• ارزیابی شغلی: بسیاری از کارجویان و متقاضیان، موقعیت شغلی خود را در سازمان‌های مختلف مقایسه می‌کنند. دلیل آن هم این است که اکثر افراد تمایل به اشتغال در بهترین سازمان را دارند.
• ساختارهای پرداخت: با مشخص کردن ساختارهای پرداخت، یک استراتژی کلی جهت جبران خدمات کارکنان مشخص می‌شود. برای این کار از سیستم درجه‌بندی باید استفاده کرد.
• بررسی‌های مرتبط با حقوق و دستمزد: سازمان‌ها همواره به دنبال این هستند که داده‌های مربوط به حقوق و مزایا را خریداری کنند. همچنین سازمان‌ها در خصوص هر شغل به طور کامل تحقیق کرده و اطلاعات کاملی درباره آن به دست می‌آورند. این بررسی‌ها شامل مواردی همچون نرخ تورم، میانگین بودجه حقوق و دستمزد و هزینه‌های زندگی می‌شود.

جمع بندی

در این مطلب در خصوص جبران خدمات کارکنان و مدل‌های آن صحبت کردیم. همانطور که متوجه شدیم جبران خدمات کارکنان به مجموعه‌ای از حقوق، پاداش و مزایای مالی و غیر مالی گفته می‌شود که کارفرما در ازای کار، تلاش و دستاوردها به کارمندان خود پرداخت می‌کند. جبران خدمات کارکنان به صورت مالی و غیر مالی قابل ارائه بوده و سبب افزایش انگیزه، روحیه، میزان بهره‌وری و وفاداری کارکنان می‌شود.