در سازمان‌هایی که مدیر منابع انسانی آن از تجربه و تخصص بالایی برخوردار است، به فاکتورهای زیادی در زمان استخدام منابع انسانی توجه می‌شود. این مدیران علاوه بر توجه به مهارت‌های سخت یا همان مهارت‌های تخصصی مورد نیاز، به مهارت‌های نرم نیز توجه می‌کنند. یکی از موارد مهم در این زمینه هم صلاحیت شغلی است که به دسته‌ای از توانایی‌ها، مهارت‌ها و حتی تجارب انسان برای رسیدن به جایگاه شغلی اشاره دارد. به عبارتی صلاحیت به معنای دارا بودن ویژگی‌های الزامی برای به دست آوردن جایگاه شغلی است. حال بهتر است ببینیم انواع صلاحیت شغلی کدامند و چرا اهمیت دارند.
صلاحیت شغلی چیست؟
صلاحیت شغلی شامل مجموعه‌ای از استانداردها و مهارت‌های ارتباطی و همچنین ویژگی‌های شخصیتی برای رسیدن به جایگاه شغلی است. افرادی که از صلاحیت شغلی برخوردار هستند، راحت‌تر در سمت شغلی مدنظر خود مشغول به کار می‌شوند. صلاحیت شغلی شامل مهارت‌های سخت و نرم است که مهارت‌های سخت با شرکت در دوره‌های آموزشی و یا کارآموزی یاد گرفته می‌شود. افرادی که از مهارت‌های سخت تعریف شده در شرح شغلی برخوردار نباشند، قطعا صلاحیت شغلی ندارند و از استخدام آنها صرف‌نظر می‌شود.
بررسی و تعیین صلاحیت شغلی در استخدام افراد جدید بسیار ضروری و مهم است. برای مثال اگر سازمان به دنبال یک نیرو به عنوان مدیر منابع انسانی باشد، باید به ویژگی‌هایی همچون مهارت حل مسئله، نتیجه‌گرایی، صداقت و اخلاق، ارتباط‌گیری موثر، رهبری، مسئولیت و مواردی از این دست در فرد توجه نماید. در صورتی که فرد یک یا چند مورد از این مهارت‌ها را نداشته باشد، قطعا صلاحیت این جایگاه شغلی را نداشته و شانس استخدام را از دست می‌دهد.
اهمیت صلاحیت شغلی در استخدام منابع انسانی
مدیر منابع انسانی به منظور جذب نیروی مناسب باید وظایف و انتظارات خود را از فرد جدید مشخص نماید. مدیران باید در کنار شرح شغلی مناسب، لیستی از مهارت‌ها، ویژگی‌ها، تجربه‌ها و مجوزهای لازم برای موفقیت در جایگاه شغلی را آماده کنند. شرح شغلی و صلاحیت‌های شغلی در فرآیند استخدام و بررسی سالانه کارکنان مورد استفاده قرار گرفته و فرآیند استخدام را تسهیل میکند.
بررسی انواع صلاحیت شغلی
صلاحیت شغلی در حالت کلی به سه دسته رفتاری، عملکردی و رهبری تقسیم می‌شود که خود دارای جزئیات و صلاحیت‌های دیگر هستند. در این بخش به بررسی صلاحیت‌های اصلی می‌پردازیم.
-
صلاحیت رفتاری
صلاحیت رفتاری به ویژگی‌ها و خصوصیات رفتاری افراد مرتبط است. این صلاحیت که برای هر کارمندی لازم و ضروری است، شامل مهارت‌هایی است که به فرد در رقابت و مشارکت در سازمان کمک میکند. از جمله صلاحیت‌های رفتاری باید به صداقت، اصالت، خودآگاهی، خلاقیت و قدرت کار گروهی اشاره کرد.
-
صلاحیت عملکردی
صلاحیت عملکردی از دیگر انواع صلاحیت شغلی است که مختص به شغل است. هر شغلی به صلاحیت‌هایی نیاز دارد که سبب موفقیت فردی و سازمانی می‌شود. این صلاحیت‌ها بر روی دانش فنی، دانش موضوعی و سایر عوامل مرتبط بر روی شغل تمرکز دارند. از نمونه‌های آن هم میتوان به فروش، بازاریابی، حسابداری، دانش رایانه‌ای و برنامه‌ریزی تجاری اشاره کرد.
-
صلاحیت رهبری
صلاحیت رهبری شامل صلاحیت‌هایی است که یک رهبر یا لیدر باید برای کارآمد شدن در شغل خود از آنها برخوردار باشد. از نمونه‌های صلاحیت رهبری باید به رهبری الهام‌بخش، آینده‌نگری، مدیریت منابع انسانی و مهارت ارتباطی اشاره کرد.
صلاحیت‌های شغلی کلیدی
منظور از صلاحیت‌های کلیدی، ویژگی‌ها یا مهارت‌های خاصی است که بخش منابع انسانی آنها را برای هر کارمندی ضروری می‌داند. از جمله:
- کار گروهی یا تیم ورک: صلاحیت کار گروهی به معنای توانایی فرد در همکاری با سایر اعضای تیم در راستای رسیدن به یک هدف مشترک است. صداقت، همدلی و همفکری از مهمترین مهارت‌های لازم جهت انجام کار گروهی به شمار می‌رود.
- مسئولیت‌پذیری: تمام کارکنان و مدیران مسئول وظایف و اقدامات خود هستند. برای همین یکی از صلاحیت‌های شغلی، توانایی به عهده گرفتن مسئولیت در شغل است. افراد در هر سمت شغلی باید نسبت به شغل خود مسئولیت‌پذیر باشند.
- رهبری: رهبری یک صلاحیت اساسی و مهم برای مدیر سازمان و تیم است. رهبران باید به وظایف خود نظیر تفویض وظایف، ایجاد انگیزه در کارکنان و درک و انتقال اهداف سازمان توجه کنند و مهارت‌هایی همچون همبستگی، مثبت‌گرایی، خلاقیت، همدلی و قابل اعتماد بودن را در خود تقویت نمایند.
- ارتباطات: مهارت‌های ارتباطی برای انتقال اطلاعات به دیگران موثر است و باعث بهتر شدن روابط میان افراد می‌شود. ارتباطات خوب میتواند موفقیت مجموعه در انجام سریع‌تر معاملات را تضمین کند.
- آگاهی تجاری: این مهارت به معنای توانایی درک آن چیزی است که سازمان را موفق میکند. آگاهی تجاری، آگاهی از تاثیری است که تغییر و تحولات دنیای تجارت بر روی سازمان می‌گذارد. زمانی که افراد از آگاهی تجاری کافی برخوردار باشند، تصور بهتری از نقش خود در سازمان پیدا می‌کنند.
- تصمیم‌گیری: بدون شک هیچ فردی بدون قدرت تصمیم‌گیری نمیتواند در زندگی شخصی و کاری خود موفق شود. برای همین تصمیم‌گیری یک نوع صلاحیت شغلی محسوب می‌شود که هر شخصی هم از آن برخوردار نمی‌باشد. از این رو برخی افراد بر اساس صلاحیت تصمیم‌گیری ارزش‌گذاری می‌شوند.
- حل مسئله: صلاحیت حل مسئله به معنای انتخاب بهترین روش برای حل یک مسئله است. اغلب سازمان‌ها به دنبال استخدام افرادی هستند که از مهارت حل مسئله برخوردار می‌باشند و میتوانند خیلی سریع و به موقع تصمیم مناسبی گرفته و مشکل را حل نمایند.
- نتیجه‌گرایی: کارمندان نتیجه‌گرا از نیازمندی‌های اصلی هر سازمانی محسوب می‌شوند. این افراد درک روشنی از اهداف دارند و برای رسیدن به این اهداف تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند.
- صداقت و اخلاق: این صلاحیت‌ها جزو صلاحیت‌های با ارزش برای هر سازمانی محسوب می‌شوند. چرا که افرادی که صادق و با اخلاق هستند، روابط بهتری با سایر اعضای سازمان دارند و به جلب اعتماد مشتریان نیز کمک زیادی می‌کنند.
جمع بندی
به طور خلاصه صلاحیت شغلی شامل مهارت‌های فردی لازم برای یک شغل است. صلاحیت شغلی تعیین‌کننده این است که یک سازمان برای دستیابی به اهداف خود به چه رفتار و سطح عملکردی نیاز دارد. از آنجایی که صلاحیت‌های لازم برای یک کارمند زیاد است، آنها را به سه دسته رفتاری، عملکردی و رهبری تقسیم می‌کنند که به عنوان دسته‌بندی اصلی صلاحیت شغلی مطرح می‌شوند. در کنار آنها هم صلاحیت‌های کلیدی نظیر کار گروهی، مسئولیت‌پذیری، قدرت تصمیم‌گیری، قدرت حل مسئله، ارتباط‌گیری موثر، نتیجه‌گرایی و رهبری تعریف می‌شود. با تعریف لیستی از صلاحیت‌ها میتوان کمک بزرگی به فرآیند استخدام کرده و تنها نیروهای صالح و شایسته را استخدام کرد.
