تقسیم بندی بازار بخش مهمی از یک استراتژی بازاریابی قوی است و در بهبود بخشیدن بهره‌وری بازاریابی بسیار موثر است. با تقسیم بندی یا بخش بندی بازار میتوان گروه‌های خاصی از مصرف‌کنندگان را هدف قرار داده و برندسازی قوی‌تری ایجاد کرد. در ادامه مطلب با تقسیم بندی بازار بیشتر آشنا شده و به انواع آن اشاره خواهیم داشت.
تقسیم‌بندی بازار چیست؟
تقسیم بندی بازار (Market segmentation)، یک استراتژی موثر است که معمولا در بازاریابی و برنامه‌ریزی برای کسب و کار استفاده می‌شود. در این روش بازار هدف به دسته‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شود. دسته بندی یا تقسیم بندی بازار هم بر اساس مواردی نظیر سن، جنسیت، درآمد، ویژگی‌های شخصیتی، نیازها، علایق، موقعیت مکانی و غیره صورت می‌گیرد. این بخش‌ها برای بهینه‌سازی محصولات، تبلیغات، بازاریابی و انتخاب بازار هدف بسیار مناسب و کاربردی هستند. کسب و کارها با انتخاب بازار و هدف، دسته بندی مشتریان و مخاطبان مناسب، پیام‌های مناسبی را برای آنها ارسال کرده و احتمال تبدیل شدن آنها به مشتریان دائمی را افزایش می‌دهند.
مزایای تقسیم بندی بازار
- پیام‌های بازاریابی قوی‌تر: با بخش بندی بازار میتوان پیام‌های بازاریابی قوی‌تری را ارسال کرد. با این کار میتوان به طور مستقیم با گروه‌های خاصی و با روش‌های خاص آنها صحبت کرده و از ارسال پیام‌های مبهم و عمومی خودداری کرد.
- تبلیغات دیجیتال هدفمند: با شناسایی ویژگی‌های مخاطبان هدف از طریق بخش بندی بازار میتوان تبلیغات هدفمندی را انجام داد.
- جذب درست مشتریان: با پیام‌رسانی مستقیم و واضح میتوان مشتریانی را جذب کرد که قصد خرید از شرکت دارند.
- افزایش وفاداری به برند: زمانی که مشتریان احساس کنند مورد احترام هستند و نیازها و علایق‌شان به خوبی درک شده است، وفاداری بیشتری به برند پیدا می‌کنند.
- متمایز کردن برند: یکی دیگر از مزایای بخش بندی بازار، متمایز کردن برند خود است. پیام‌رسانی ویژه و شخصی‌سازی شده باعث می‌شود تا برند منحصربفرد شود و در رقابت با سایر رقبا متمایز گردد.
- توسعه محصول: برای توسعه محصولات میتوان از بخش بندی بازار استفاده کرد. محصولات میتوانند با توجه به نیازهای مشتریان طراحی گردند و نیازهای آنها را به خوبی مرتفع نمایند.
- توسعه استراتژی‌های بازاریابی موثر: با شناخت مخاطبان هدف میتوان نسبت به روش‌ها، تاکتیک‌ها و راه‌حل‌هایی که مخاطبان هدف به آنها پاسخ می‌دهند، اطلاع پیدا کرده و تکنیک‌های بازاریابی را توسعه داد.
انواع بخش‌بندی بازار
در خصوص انواع بخش بندی بازار باید اشاره کنیم که چهار نوع اصلی تقسیم بندی بازار وجود دارد. با این حال آن را میتوان به دو بخش فردی و سازمانی نیز تقسیم کرد. انواع تقسیم بندی بازار عبارتند از:
تقسیم بندی جمعیتی یا دموگرافی
بخش بندی جمعیتی شامل تقسیم بازار از طریق متغیرهایی نظیر سن، جنسیت، شغل، سطح درآمد، ملیت و غیره است. این نوع بخش بندی بازار جزو پرکاربردترین اشکال تقسیم بندی بازار است. چرا که با استفاده از آن میتوان نسبت به مشتریان اطلاعات زیادی به دست آورده و از نحوه استفاده آنها از محصولات و خدمات اطلاع پیدا کرد. البته تقسیم بندی جمعیتی به تنهایی مفید نبوده و باید در کنار دیگر انواع بخش بندی بازار استفاده شود.
تقسیم بندی جغرافیایی
بخش بندی جغرافیایی زیر مجموعه‌ای از بخش بندی جمعیتی محسوب می‌شود. در این تقسیم بندی به ایجاد گروه‌های مختلفی از مشتریان بر اساس مرزهای جغرافیایی پرداخته می‌شود. همانطور که می‌دانیم نیازها و علایق افراد بر اساس موقعیت جغرافیایی، آب و هوا و منطقه زندگی متفاوت است. برای همین با درک این موضوع میتوان مکان فروش و نوع تبلیغات مناسب آن فرهنگ و اقلیم را انتخاب کرد. بخش بندی جغرافیایی برای شرکت‌های بزرگی که به دنبال گسترش کسب و کار خود و ایجاد شعب مختلف در شهرهای دیگر هستند، حائز اهمیت و مفید می‌باشد.
تقسیم بندی رفتاری
بخش بندی رفتاری بر روی رفتار و واکنش‌های خاصی همچون عادات خرج کردن، عادات خرید و وفاداری به برند متمرکز است. این رویکرد مصرف‌کننده‌ها را بر اساس نحوه تعامل قبلی با بازارها و محصولات گروه‌بندی میکند. بخش بندی رفتاری به بازاریابان امکان می‌دهد تا رویکردهای هدفمندتری را برای بهبود کار خود به کار بگیرند. در این رویکرد فرض بر این است که نحوه خرج کردن پول توسط مصرف‌کننده‌ها، نشانگر محصولاتی است که میتوانند در آینده خریداری کنند. با این حال نحوه خرج کردن در طول زمان یا در واکنش به رویدادهای جهانی قابل تغییر است.
تقسیم بندی روان‌شناختی
بخش بندی روان‌شناختی که دشوارترین رویکرد تقسیم بندی بازار است، تا حدودی مشابه با تقسیم بندی جمعیتی است. با این تفاوت که جنبه احساسی‌تر رفتار مصرف‌کنندگان بررسی می‌شود. بخش بندی روان‌شناختی، اطلاعات شما را نسبت به ترجیحات مشتریان و دلایل آنها برای خرید افزایش می‌دهد. در این خصوص هم باید به چالش‌های مشتریان برای خرید، اهداف و دلایل آنها برای خرید و همچنین علایق آنها اشاره کرد. برای همین پیدا کردن داده‌های روان‌شناختی نسبت به سایر انواع داده‌ها دشوارتر و چالش‌برانگیزتر است. برای رسیدن به این داده‌ها میتوان از نظرسنجی مشتریان استفاده کرده و یا با وفادارترین مشتریان مصاحبه و گفتگو کرد.
نحوه بخش بندی بازار به چه صورت است؟
- تعریف بازار: در ابتدا باید بازار خود را تعریف کرده و به سوالاتی نظیر بزرگ یا کوچک بودن بازار، موقعیت برند در بازار و نیاز یا عدم نیاز به محصول یا خدمات در بازار پاسخ داد.
- تقسیم بازار: پس از تعریف بازار باید مشخص کرد که قرار است از کدام معیارهای تقسیم بندی بازار استفاده شود. برای مثال میتوان از معیارهای رفتاری، جغرافیایی و روان‌شناختی استفاده کرد. البته میتوان به جای یک معیار، از چند معیار استفاده کرد.
- شناسایی بازار: برای شناخت بازار باید از نظرسنجی‌های مقدماتی، رای‌گیری و غیره استفاده کرده و سوالات را در رابطه با بخش‌های بازاری انتخاب شده پرسید. برای شناسایی بازار بهتر است از ترکیبی از سوالات کمی و کیفی استفاده شود.
- ساخت بخش‌های مشتریان: پاسخ سوالات را بررسی کرده تا متوجه شوید کدام بخش از مشتریان بیشتر با برند سازگارتر هستند.
- آزمودن استراتژی بازاریابی: پس از تفسیر پاسخ‌ها، یافته‌های خود را در بازار هدف آزمایش کنید تا نسبت به موثر بودن آنها مطمئن شوید.
جمع بندی
در این مطلب از سایت ایران بیزینس مستر در خصوص تقسیم بندی بازار صحبت کردیم و با انواع آن آشنا شدیم. همانطور که متوجه شدیم بخش بندی بازار یک استراتژی عملی است که در آن بازار هدف به گروه‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شود. با تقسیم بندی بازار و انتخاب بازار هدف میتوان به افزایش بهره‌وری منابع و برندسازی قوی‌تر کمک کرده و مشتریان وفادارتری پیدا کرد. برای همین به بخش بندی بازار کسب و کار خود اهمیت دهید و در صورت نیاز برای ایجاد آن از متخصصان این حوزه کمک بگیرید.
