توسعه منابع انسانی، یک فرآیند یا سیستمی است که برای کمک به کارکنان در توسعه دانش، توانایی‌ها و مهارت‌ها به کار می‌رود. این فرآیند اثربخشی سازمان را بهبود بخشیده و به پیشرفت کارمندان در زمینه‌های دانش شخصی، توانایی‌های شغلی و مهارتهای سازمانی کمک میکند. در ادامه مطلب با توسعه منابع انسانی بیشتر آشنا شده و به روش‌ها و مدل‌های آن اشاره خواهیم داشت.
آشنایی با توسعه منابع انسانی
توسعه منابع انسانی (Human resource development) و در اختصار HRD، به برنامه سازمان برای کمک به کارکنان جهت توسعه توانایی‌ها، مهارت‌ها و دانش خود اشاره دارد. این فرآیند کارایی سازمان را افزایش می‌دهد و اثربخشی و پیشرفت تک تک کارکنان و همچنین خود سازمان را تضمین میکند.
متخصصان منابع انسانی بر سه جنبه اصلی توسعه منابع انسانی در چرخه HR تمرکز می‌کنند:
- آموزش و توسعه: بهبود دانش و مهارتهای لازم برای نقش یا مسئولیت‌های آینده
- توسعه سازمان: بهبود اثربخشی و رفاه سازمانی از طریق تغییرات کلان و خرد
- توسعه شغلی: بهبود برنامه‌ریزی و مدیریت شغلی فردی از طریق مربی‌گری
توسعه منابع انسانی تضمین میکند که کارمندان سازمان به اندازه کافی شایستگی برای انجام کارهای فعلی خود را دارند. علاوه بر این کارکنان را با دانش و نقاط قوت لازم جهت رشد و پیشرفت شغلی همراه میکند.
چالش‌های توسعه منابع انسانی
اغلب شرکت‌ها در مسیر توسعه منابع انسانی با چالش‌ها و مشکلاتی مواجه می‌شوند که رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- جذب افراد با استعداد و حفظ آنها: مدیران منابع انسانی همواره به جذب و حفظ افراد با استعداد فکر می‌کنند. حال توسعه منابع انسانی باعث می‌شود تا این کار با ارائه فرصت‌های یادگیری و رشد کارکنان انجام شود.
- تامین بودجه: یکی دیگر از چالش‌های توسعه منابع انسانی، تامین بودجه است. این کار برای برخی از سازمان‌ها به خصوص سازمان‌های کوچک‌تر هزینه‌برتر است و به بودجه کافی نیاز دارد.
- کمبود زمان: برخی سازمان‌ها برای توسعه منابع انسانی وقتی ندارند. به ویژه اگر برنامههای این سیستم در ساعات کاری ارائه شود.
- ارزیابی اثربخشی: برای ارزیابی اثربخشی توسعه منابع انسانی باید از روش‌های موثری استفاده شود که این امر برای برخی از سازمان‌ها دشوار است.
6 عنصر توسعه منابع انسانی چیست؟
در دپارتمان منابع انسانی (HR)، شش عنصر کلیدی توسعه منابع انسانی وجود دارد:
-
برنامه ریزی، جذب و حفظ نیروی انسانی
استخدام و حفظ نیروی انسانی، از دغدغه‌های مدیریت منابع انسانی بوده و برای موفقیت بلند مدت کسب و کار حیاتی است. با توسعه منابع انسانی به برطرف کردن شکاف‌های مهارتی کمک می‌شود. توسعه منابع انسانی میتواند به سازمان در جذب و حفظ کارکنان کمک زیادی کند.
-
برنامه جانشین پروری و مدیریت استعداد
برنامه جانشین پروری یا Succession planning در منابع انسانی، به معنای فرآیند آماده‌سازی افراد جهت نقش‌های آینده در سازمان است. Succession planning یک سرمایه‌گذاری بلند مدت و استراتژیک است که از کسب و کار در برابر چالش‌های اجتناب‌ناپذیر محافظت میکند. استراتژی مدیریت استعداد هم شامل شناسایی نقش‌های حیاتی در سازمان و آموزش کارکنان برای تصدی این موقعیت‌ها در آینده است. استراتژی‌های مدیریت استعداد مزیتی که دارند این است که کارکنان را با رشد خود درگیر می‌کنند و میتوانند به تقویت روابط بین کارکنان کمک نمایند.
-
خط مشی و رویه‌ها
توسعه منابع انسانی یا HRD مستلزم شناسایی نیازهای کسب و کار و ایجاد خط مشی‌ها و رویه‌های مناسب برای برآوردن آنها است. این امر از طریق چرخه‌ای از ایجاد، راه‌اندازی، نظارت و بهبود ابتکارات توسعه قابل دستیابی است. بخش‌های منابع انسانی باید در جمع‌آوری بازخورد و گزارش در مورد این سیاست‌ها و رویه‌ها مشارکت کرده تا مطمئن شوند که ابتکارات آنها نیازهای کارکنان و همچنین سازمان‌ها و اهداف بخش خود را برآورده میکند.
-
سیستم مدیریت عملکرد
هدف سیستم مدیریت عملکرد در درجه اول اطمینان از همسویی نیروی کار با اهداف استراتژیک شرکت است. چنین سیستم‌هایی ترکیبی از روش‌ها و فناوری‌هایی هستند که عملکرد کارکنان را اندازه‌گیری کرده و توسعه می‌دهند. این ابزارها برای نظارت مستمر و بهبود برنامههای توسعه و همچنین سایر جنبه‌های مدیریت عملکرد موثر هستند.
-
جبران خدمات و مزایا
Compensation یا جبران خدمات به هرگونه پرداختی که کارفرما در طی مدت اشتغال به کارمند می‌دهد، اشاره دارد. مزایا هم اشکال مختلف پاداش‌های غیر نقدی هستند. تیم‌های منابع انسانی میتوانند از هر دو برای ارائه فرصت‌های توسعه حرفه‌ای از طریق تامین مالی برای کلاس‌ها، تهیه پلتفرم‌های یادگیری یا ایجاد آموزش‌های داخلی استفاده کنند.
-
برندسازی کارفرما
برندسازی کارفرما، فرآیند ایجاد نمایه یا نام تجاری شرکتی است که کارمندان آینده را جذب میکند. توسعه منابع انسانی شما را قادر می‌سازد تا به کارمندان اجازه دهید برندسازی را برای شما انجام دهند.
مدل‌های توسعه منابع انسانی
مدل‌های توسعه منابع انسانی، یک چهارچوب برای سازمان ایجاد می‌کنند تا برنامههای توسعه بر اساس آنها سازماندهی شود. این مدل‌ها بر اساس عواملی همچون اهداف توسعه منابع انسانی و استراتژی سازمان طراحی می‌شوند و به دو دسته کلی قابل تقسیم هستند.
- مدل‌های طبیعی توسعه منابع انسانی: این مدل‌ها بر این باور هستند که HRD باید بر اساس نیازها و خواسته‌های کارکنان و سازمان باشد و سازمان از طریق فرآیندهای مشارکتی نیازها را شناسایی نماید.
- مدل‌های سازگار توسعه منابع انسانی: این مدل‌ها بر این باور هستند که HRD باید با استراتژی‌های سازمان سازگاری داشته باشد. در مدل‌های سازگار اعتقاد بر این است که سازمان باید در ابتدا استراتژی خود را تعیین کرده و سپس برنامههای HRD را برای تحقق این استراتژی طراحی کند.
انواع روش‌های توسعه منابع انسانی
-
روش‌های رسمی
روش‌های رسمی توسط سازمان‌ها به طور برنامه‌ریزی شده و سیستماتیک اجرا می‌شوند. از روش‌های رسمی HRD میتوان به آموزش، توسعه مهارتهای رهبری، برنامه‌ریزی جانشینی و مشاوره شغلی اشاره کرد.
-
روش‌های غیر رسمی
این روش‌های توسعه منابع انسانی به طور غیر رسمی و غیر مستقیم سبب توسعه کارکنان می‌شوند. در خصوص این روش‌ها هم میتوان به مربی‌گری، شبکه‌سازی، بازخورد و تجربه کاری اشاره کرد.
جمع بندی
در این مطلب در خصوص توسعه منابع انسانی (HRD) صحبت کردیم و به چالش‌ها، عناصر، مدل‌ها و روش‌های توسعه منابع انسانی اشاره داشتیم. با توجه به موارد اشاره شده به اهمیت توسعه منابع انسانی و تاثیر آن بر روی کارکنان و سازمان پی می‌بریم. توسعه منابع انسانی سبب بهبود عملکرد کارکنان و سازمان شده و مهارت‌ها، سطح دانش و توانایی‌های کارکنان را بهبود می‌بخشد.
